Բյուրականի աստղադիտարանի այգին որպես
ՀՀ պահպանվող տարածք՝ դենդրոպարկ

Բյուրականի ստղադիտարանի ամբողջ տարածքը բնապահպանական տեսանկյունից իրենից մեծ արժեք է ներկայացնում։

Նախկինում Բյուրականի աստղադիտարանի և ՀՀ ԳԱԱ Բուսաբանության ինստիտուտի միջև գործում էր համագործակցության պայմանագիր, որի շրջանակներում Բուսաբանության ինստիտուտի աշխատակիցները ցուցակագրել և նախնական ուսումնասիրության են ենթարկել աստղադիտարանի այգու ծառատեսակները։

2017թ․ նոյեմբերի 20-ին ՀՀ Բնապահպանության նախարարության և ՀՀ ԳԱԱ Վիկտոր Համբարձումյանի անվան Բյուրականի աստղադիտարանի միջև ստորագրվել է համաձայնագիր, ըստ որի՝ Բյուրականի աստղադիտարանին պատկանող տարածքները, որոնք հարուստ բուսական ու կենդանական աշխարհ ունեն, ստացել են դենդրոպարկի կարգավիճակ:

Շուրջ 30 հա այգիներում կան 80 ծառատեսակ և բուսատեսակ, այն հայտնի է նաև իր հազվագյուտ ծառատեսակներով, որոնցից մի մասի սերմերը արտասահմանյան երկրներից անձամբ բերել է Վիկտոր Համբարձումյանը։ Այգու ծառատեսակներից են 10-ից ավելի տեսակի եղևնիներ, այդ թվում հազվագյուտ արծաթափայլ եղևնիներ, սոճի, տույա, կաղնի, ռուսական կեչի, հացենի, բարդի, լորենի, մրգատու ծառերից՝ ծիրանենի, տանձենի, դեղձենի, ընկուզենի, խնձորենի, սալորենի, բալենի, սերկևիլենի, սզնի (ալոճենի) և այլն։

արծաթափայլ եղևնի ель Spruce Pícea

հացենի хлеб Ash Fraxinus

լորենի липа Lindens Tillia corcata

կաղնի дуб Oak Quercus

սզնի боярышник Hawthorns Crataégus

տույա туя Thuja Thúja

Բյուրականի աստղադիտարանի դենդրոպարկը, լինելով հարուստ բուսականությամբ այգի, գրավում է կենդանական աշխարհի, միջատների բազմաթիվ տեսակների․ կարելի է նշել նապաստակներին, ոզնիներին, գետնասկյուռներին, խլուրդներին և այլն։

Հայաստանը հայտնի է թռչունների իր բազմազանությամբ․ հայտնի է, որ Եվրոպայում տարածված թռչունների 535 տեսակներից 349-ը հանդիպում են Հայաստանում։ Դրանից անմասն չի մնացել նաև Բյուրականի աստղադիտարանը։ Այստեղ կարելի է հանդիպել փայտփորիկների, հոպոպների, կեռնեխների, սարյակների, ճայերի (անտառային կաչաղակների), ագռավների, կաչաղակների, բվերի, տատրակների, մեղվակերների, երաշտահավերի, կարմրատտերի, խաղատտերի, սոխակների, ճնճղուկների, ամուրիկների, երբեմն՝ պիրոլների, խածկտիկների։

ճայ сойка jay Garrulus glandarius

կեռնեխ дрозд thrush Turdus

խաղատուտ трясогузка wagtail Motacilla

փայտփոր дятел woodpecker Picidae

բու сова owl Strigiformes

սոխակ соловей nightingale luscinia megarhynchos

Հետաքրքրական է, որ աշխարհի մի շարք այլ աստղադիտարաններ իրենց տարածքն ու այգին ձևավորել են Բյուրականի աստղադիտարանի այգու նմանությամբ՝ գիտնականների և այցելուների համար հաճելի աշխատանքի ու ժամանցի վայր ստեղծելով։