Մամուլի հաղորդագրություն

ՀՀ ԳԱԱ Վ. Համբարձումյանի անվ. Բյուրականի աստղադիտարան
Մամուլի հաղորդագրություն 05.08.2021

ԲՅՈՒՐԱԿԱՆԻ ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆԻ՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-Ի ԱՐԺԵՔԻ 10-ԱՄՅԱԿՆ Է

Այս տարի Բյուրականի աստղադիտարանում (ԲԱ) նշվում է Բյուրականի աստղադիտարանի՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի արժեքի 10-ամյակը։ 2011թ-ին Մարգարյանի շրջահայությունը (Առաջին բյուրականյան շրջահայությունը կամ FBS) ներառվել է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «Աշխարհի հիշողություն» փաստագրական արժեքների միջազգային գրանցամատյանում և այժմ հանդիսանում է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի բոլոր ցանկերի հազվագյուտ գիտական արժեքներից մեկը:

Կարևորելով այս փաստը, այսօր՝ օգոստոսի 5-ին, ԲԱ սեմինար էր` նվիրված հենց այս ամյակին։ Զեկույցով հանդես եկավ ԲԱ տնօրեն, առաջատար գիտաշխատող Արեգ Միքայելյանը՝ ներկայացնելով «Բյուրականի աստղադիտարանի՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի արժեքի 10 տարին» թեմայով զեկույցը։

Առաջին բյուրականյան շրջահայությունը պարունակում է եզակի աստղագիտական հետազոտության գրանցումներ, որոնք կատարվել են Բյուրականի աստղադիտարանում հայ մեծ աստղագետ Բենիամին Մարգարյանի և նրա գործընկերների կողմից 1965-1988 թթ.: Շրջահայությունը ներառում է մոտակա Տիեզերքի երբևէ ամենամեծ աստղագիտական սպեկտրադիտական ուսումնասիրությունը և համարվում է 20-րդ դարի աստղաֆիզիկայի ամենակարևոր նվաճումներից մեկը: Այն պարունակում է 20,000,000 երկնային օբյեկտի 40,000,000 ցածր դիսպերսային սպեկտրների տվյալներ: Դիտումները կատարվել են ԲԱ 1մ Շմիդտի համակարգի աստղադիտակով: Նրանք ընդգրկում են բարձր գալակտիկական լայնություններում ամբողջ հյուսիսային երկինքը, հարավային երկնքի մի մասը և որոշ մաս Ծիր Կաթնի տիրույթներում (որն ավելացվել է 1988թ.): FBS-ն ի սկզբանե իրականացվել է գերմանուշակագույն ավելցուկ (UVX) ունեցող գալակտիկաների որոնման համար: Մարգարյանի և գործընկերների կողմից 1515 UVX գալակտիկաների հայտնաբերումը (որոնք հետագայում անվանվեցին Մարգարյանի գալակտիկաներ) FBS-ի թիթեղների վրա հիմնված առաջին և ամենակարևոր աշխատանքն էր:

Շրջահայությունը թվայնացվել է 2002-2007թթ. Արեգ Միքայելյանի և իր թիմի կողմից, որի արդյունքում ստեղծվել է Թվայնացված առաջին բյուրականյան շրջահայությունը (DFBS)` աշխարհում ցածր դիսպերսային ամենամեծ սպեկտրադիտական տվյալների շտեմարանը և Հայաստանում թվայնացման բոլոր նախագծերի մեջ առաջինը (https://www.aras.am//Dfbs/dfbs.html ):

Նշենք, որ Մարգարյանի շրջահայությանը, ինչպես նաև Հայաստանի՝ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի մյուս արժեքներին կարող եք ծանոթանալ ԲԱ կայքէջում ՝ https://www.bao.am/about/unesco/unesco.php?lang=1

Մելինե Ասրյան