Մամուլի հաղորդագրություն |
  |
ՀՀ ԳԱԱ Վ. Համբարձումյանի անվ. Բյուրականի աստղադիտարան
Մամուլի հաղորդագրություն 07.09.2023
ՋԻՎԱՆ ՍՏԵՓԱՆՅԱՆԻ 75-ԱՄՅԱԿԸ
Այսօր լրանում է ԲԱ նախկին աշխատակից՝ աստղագետ Ջիվան Ստեփանյանի 75-ամյակը։
Ջիվան Ավետիսի Ստեփանյանը ծնվել է 1948թ. սեպտեմբերին Կիրովաբադ քաղաքում: Միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի (ԵՊՀ) ֆիզիկամաթեմատիկական բաժինը, որն ավարտել է 1970 թ-ին՝ աստղաֆիզիկա մասնագիտությամբ։ Այնուհետև աշխատանքի է անցել Բյուրականի աստղադիտարանում (ԲԱ)՝ որպես աստղադիտարանի Հաշվողական կենտրոնի աշխատակից։
Զինվորական ծառայությունն ավարտելուց հետո՝ 1973թ-ին, նա վերադարձել է Աստղադիտարան և հրավեր ստացել Բ․ Մարգարյանից աշխատելու Առաջին Բյուրականյան շրջահայության (ԱԲՀ) վրա։ Նա դարձավ փորձառու դիտող և Շրջահայության 5 ցուցակների և Մարգարյան գալակտիկաների կատալոգի համահեղինակ։
1973թ-ից Ստեփանյանը զուգահեռաբար զբաղվում էր Երկրորդ Բյուրականյան շրջահայության մեթոդաբանության մշակմամբ: Նա ստեղծեց լուսանկարչական թիթեղների զգայունացման սարք՝ դրանք ազոտի հոսքի մեջ տաքացնելով։ Թեև այս մեթոդը հայտնի էր արտերկրում՝ Ստեփանյանն առաջինն էր, ով իրագործեց դա Խորհրդային Միությունում։ 1978թ-ից սկսեց աշխատել Երկրորդ Բյուրականյան շրջահայության վրա։
Սա ահռելի աշխատանք էր, որտեղ անհրաժեշտ արդյունքներ ստանալու համար պահանջվում էին միայն լավ և գերազանց որակի պատկերներ։ Այդ պատճառով Ստեփանյանը նաև հաճախ զբաղվում էր 1 մ հայելու տրամագծով Շմիդտի աստղադիտակի աշխատանքի բարելավմամբ, ինչպես նաև կատարում էր դիտումներ և ուսումնասիրում Հատուկ աստղադիտարանի (SAO, Ռուսաստան) 6մ հայելու տրամագծով աստղադիտակով հայտաբերված մարմինները։
1985թ-ին Ստեփանյանը պաշտպանել է գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճանը «Երկրորդ Բյուրականյան շրջահայություն» թեմայով ատենախոսությամբ (Մարգարյանը նրա գիտական ղեկավարն էր)՝ շարունակելով այդ աշխատանքները: 1988թ-ից ղեկավարել է 1մ հայելու տրամագծով Շմիդտի աստղադիտակի լաբորատորիան, իսկ 1991թ-ին դարձել ավագ գիտաշխատող։
1989թ-ին այս լաբորատորիայի գիտահետազոտական խումբը ԽՍՀՄ ԳԱ-ից ստացավ դրամաշնորհ մակրո և միկրո Տիեզերքի կապի թեմայով (Վելիխով):
1991թ-ից Ստեփանյանն աշխատանքի անցավ որպես Հատուկ աստղադիտարանի գիտական գծով փոխտնօրեն՝ չդադարելով աշխատել շրջահայության վրա, իսկ 1995թ-ին պաշտպանեց իր դոկտորական թեզը:
Ստեփանյանը առաջատար արտերկրային շրջահայությունների, QSO-ների, Սեյֆերտի գալակտիկաների և այլ ակտիվ գալակտիկաների ոլորտների փորձագետ է: Նա Միջազգային աստղագիտական ընկերության անդամ է։
Մելինե Ասրյան
