Մամուլի հաղորդագրություն

ՀՀ ԳԱԱ Վ. Համբարձումյանի անվ. Բյուրականի աստղադիտարան
Մամուլի հաղորդագրություն 13.09.2023

ՎԱՀԵ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԻ 85-ԱՄՅԱԿԸ

Այսօր լրանում է ժամանակակից խոշորագույն հայ աստղաֆիզիկոս, Վիկտոր Համբարձումյանի անվան միջազգային գիտական մրցանակի միջազգային հանձնաժողովի անդամ Վահե Պետրոսյանի 85-ամյակը։ ԱՄՆ Սթենֆորդի համալսարանի պրոֆեսոր Վահե Պետրոսյանի աշխատանքներն ու գիտական արդյունքները հայտնի են թե՛ ԱՄՆ-ում և թե՛ ամբողջ աշխարհում: Նա քվազարների և գալակտիկաների էվոլյուցիայի, տիեզերաբանության, բարձր էներգիաների աստղաֆիզիկայի և մասնիկային ֆիզիկայի ոլորտում աշխարհի անվանի մասնագետներից մեկն է:

Վ․ Պետրոսյանը ծնվել է 1938թ-ի սեպտեմբերի 13-ին Իրանի Արաք քաղաքում։ Պրոֆ Պետրոսյանի գիտական հետաքրքրությունները ներառում են տեսական (հիմնականում` բարձր էներգիաների) աստղաֆիզիկայի և տիեզերաբանության երկու լայն ոլորտներ: Առաջինը ներառում է ոչ ջերմային մասնիկների արագացման, տեղափոխման և ճառագայթման հետազոտությունները, որոնք մշակվել են գլխավորապես արեգակնային բռնկումների և դրանց ռենտգենյան ճառագայթման նկատմամբ կիրառության համար: Այս աշխատանքները կիրառություն են գտել նաև բազմաթիվ այլ աստղաֆիզիկական աղբյուրներում և բարձր էներգիաներով աստղաֆիզիկական գործընթացներում՝ ներառյալ աստղային բռնկումները, աստղերի և ակտիվ գալակտիկաների սև խոռոչների ակրեցիոն սկավառակները, գամմա բռնկումները և գալակտիկաների կույտերը:

Հետաքրքիր արդյունքներ է ստացել նաև նեյտրինային աստղաֆիզիկայի բնագավառում, հետազոտել է իոնացված ջրածնային ամպերում ենթակարմիր աղբյուրները: Տիեզերաբանության աշխատանքներն ուղղված են գալակտիկաների և քվազարների (և ընդհանրապես ակտիվ գալակտիկական միջուկների) էվոլյուցիային, գալակտիկաների կույտերում պայծառ աղեղների՝ գրավիտացիոն ոսպնյակների ուսումնասիրությանը (որոնց համահայտնաբերողն է Վահե Պետրոսյանը. Ռ. Լինդս և Վ. Պետրոսյան, «Պայծառ աղեղներ գալակտիկաների կույտերում», ApJ, 336, 1989թ.), Տիեզերքի էվոլյուցիայի վաղ փուլին և տիեզերաբանական մոդելների կառուցմանը:

Մեկ այլ հետաքրքրություն է աստղագիտական տվյալների վերլուծությանը վերաբերող վիճակագրական եղանակների բնագավառը: Սթենֆորդի համալսարանի վիճակագրության բաժնի աշխատակից Բ.Էֆրոնի հետ համատեղ կատարած այս աշխատանքը վերաբերում է ոչ լրիվ տվյալների հիման վրա աստղագիտական աղբյուրների բաշխման որոշման ոչ պարամետրական նոր եղանակների մշակմանը:

Պրոֆ Պետրոսյանը հրատարակել է ավելի քան 250 գիտական հոդված: 1973թ-ից սկսած նա ղեկավարել է բակալավրական և մագիստրոսական ավելի քան 30 թեզ և ունեցել է 7 հետդոկտորական աշխատակից: Պրոֆ Պետրոսյանն արժանացել է Իրանի ազգային կրթաթոշակի (1958-62), Քոռնելի համալսարանի Արդյունաբերական կրթաթոշակի (1963-64) և Ալֆրեդ Պ. Սլոանի հիմնադրամի կրթաթոշակի (1972-74):

Նա Միջազգային աստղագիտական միության (ՄԱՄ), Ամերիկյան աստղագիտական ընկերության, Մեծ Բրիտանիայի Թագավորական աստղագիտական ընկերության և Հայկական աստղագիտական ընկերության (ՀԱԸ, 2007-ից) անդամ է, ինչպես նաև Էտա Կապպա Նյու և Տաու Բետա Պի գիտական ընկերությունների անդամ: 2008թ-ին ընտրվել է ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանյան անդամ:

Սիրով շնորհավորում ենք Վահե Պետրոսյանին և մաղթում քաջ առողջություն։

Մելինե Ասրյան